اختلال دو قطبی یک مشکل روحی روانی است که باعث می شود حالات فرد مبتلا به صورت متناوب تغییر کند. به این حالت اختلال مانیک دپرسیو نیز می گویند. به اصطلاح گاهی فرد در مود بالا است که مانیا نامیده می شود و گاهی در مود پایین و به عبارتی در حالت افسردگی یا دپرسیون می باشد. این اختلال معمولاً با تجویز دارو و روان درمانی قابل کنترل است.
برخی تغییرات در رژیم غذایی نیز می‌تواند به کنترل این اختلال کمک بسزایی کند. مهم‌ترین مواد غذایی مفید و مناسب برای بیماران دچار اختلال دوقطبی عبارتند از:
1-غلات کامل
غلات کامل نه تنها برای سلامت قلب و سیستم گوارش مفید هستند بلکه غلات کامل دارای اثرات آرام بخش روی روان فرد نیز می باشند. کربوهیدرات ها می توانند باعث افزایش تولید سروتونین در مغز شوند. سروتونین نوعی ماده شیمیایی است که باعث کاهش استرس و اضطراب شده و می تواند به کنترل عواطف و احساسات فرد کمک کند. بنابراین اگر دچار دلشوره و اضطراب هستید بهتر است همان موقع کمی از فرآورده های غلات کامل مانند یکی از موارد زیر را مصرف کنید.
نان تست کامل- پاستا- جو دوسر- برنج قهوه ای- کینوا
2- اسیدهای چرب امگا3
اسیدهای چرب امگا3 که دو نوع مهم و مفید آن EPA و DHA هستند نقش بسیار مهمی در مغز ایفا می کنند. اسیدهای چرب امگا3 بخش ضروری سلول‌های عصبی هستند و تبادل سیگنال در سلول های عصبی را تسهیل می‌کنند.
نتایج حاصل از تحقیقاتی که هنوز نیز در جریان است نشان می دهند که مصرف امگا3 می تواند به درمان افسردگی، اختلال دوقطبی و سایر مشکلات مغزی کمک کند. نتایجی که تا به حال از تحقیقات حاصل شده نشان می‌دهد که مصرف مکمل های امگا3 می تواند باعث ثبات خلق و خو شده و به کاهش علائم افسردگی نیز کمک کند هرچند که در دوره مانیا یا سرخوشی تاثیر کمتری دارد. به دلیل این که اسیدهای چرب امگا3 برای سلامت مغز و قلب نیز بسیار مفید هستند بهتر است حتما مصرف شوند. روغن کبد ماهی حاوی مقادیر بالا امگا3 است.
سایر منابع غنی از امگا3 عبارتند از: ماهی سالمون، ماهی تن، ماهی ماکرل، ماهی ساردین، دانه و روغن آفتابگردان و تخم مرغ.
3-غذاهای غنی از سلنیوم
ماهی تن و ماهی ساردین از منابع غنی سلنیوم هستند. سلنیوم یک عنصر کمیاب است که برای سلامت مغز ضروری است. تحقیقات نشان می‌دهد که سلنیوم به ثبات خلق و کمک می کند. کمبود سلنیوم با افزایش احتمال افسردگی و اضطراب رابطه مستقیم دارد. بزرگسالان روزانه حداقل به 55 میکروگرم سلنیوم نیازمند هستند.
علاوه بر مصرف مکمل های حاوی سلنیوم منابع غذایی که حاوی مقادیر مناسب سلنیوم هستند عبارتند از:
دانه‌ها-ماهی تن-ماهی ساردین-گوشت ران گوساله-میگو-استیک-بوقلمون-جگر گوساله
4-گوشت بوقلمون
گوشت بوقلمون مقادیر بالایی تریپتوفان دارد. تریپتوفان نوعی آمینو اسید است که می تواند حالت خواب آلودگی ایجاد کند. جالب است بدانید که غربی‌ها در شب جشن شکرگزاری گوشت بوقلمون می خورند و احساس خواب آلودگی آنها و خواب راحتی که در این شب گزارش می‌کنند به دلیل مصرف بوقلمون است. علاوه بر اثر خواب آوری تریپتوفان، گوشت بوقلمون می تواند باعث ثبات خلق و خو نیز بشود. علت این امر این است که تریپتوفان به افزایش ترشح سروتونین کمک می کند. مصرف گوشت بوقلمون به دلیل افزایش تولید سروتونین در دوران افسردگی در بیماران دوقطبی توصیه می‌شود. همچنین تریپتوفان می‌تواند در دوران مانیا نیز برای بیماران دچار اختلال دوقطبی مفید باشد و علائم آنها را کمتر کند. اگر می خواهید تریپتوفان کافی به بدن شما برسد اما دو دوست ندارید گوشت بوقلمون بخورید، می‌توانید به عنوان جایگزین از تخم‌مرغ و پنیر استفاده کنید.
5-لوبیا
چه چیز مشترکی بین لوبیا چیتی، لوبیا چشم بلبلی، لوبیا قرمز و عدس وجود دارد. همه اینها جزو خانواده بنشن ها هستند و منبع غذایی غنی منیزیم. نتایج اولیه به دست آمده از تحقیقات نشان می دهد که منیزیم می تواند علائم مانیا یا سرخوشی را در بیماران دوقطبی کاهش دهد. هنوز تحقیقات بیشتری لازم است که اثبات کند که آیا منیزیم واقعا می‌تواند حال فرد را بهبود بخشد یا خیر. به هر حال اضافه کردن لوبیا و سایر بنشن ها به رژیم غذایی به دلیل وجود فیبر زیاد و مواد مغذی مفید از سوی متخصصین تغذیه توصیه شده است. لوبیا معمولاً نفاخ است. اما معمولاً پس از مدتی استفاده فرد مشکلی در این زمینه احساس نخواهد کرد.
6-مغزها
مغز بادام، پسته و بادام زمینی از منابع غنی منیزیم محسوب می شوند. علاوه بر اینکه منیزیم اثرات مثبت در حالت مانیا در بیماران دچار اختلال دوقطبی دارد، می تواند به آرامش سیستم عصبی به وسیله ایجاد تعادل در سطح کورتیزول نیز کمک کند. نیمی از مردم آمریکا به میزان کافی منیزیم دریافت نمی‌کنند و همین امر می‌تواند بر میزان استرس آنها تاثیرگذار باشد. میزان توصیه شده مصرف روزانه منیزیم 400 تا 420 میلی گرم برای مردان و 310 تا 320 میلی گرم برای زنان است که می‌توان علاوه بر رعایت رژیم غذایی آن را از طریق مصرف مکمل‌ها نیز تامین کرد.
7-پروبیوتیک ها
میلیون‌ها باکتری در روده انسان وجود دارند. برخی از آنها با بدن سازگار هستند در حالی که برخی دیگر می‌توانند منجر به بیماری شوند. دانشمندان در تلاش هستند که به طور کامل بفهمند چطور باکتری های مفید برای سلامت عمومی و عملکرد سیستم ایمنی بدن مفید هستند و می‌توانند التهاب را کاهش دهند. بیماران دچار افسردگی معمولاً بیشتر دچار التهاب می‌شوند. تحقیقات تکمیلی نشان می‌دهند که باکتری های مفید که در روده انسان زندگی می کنند می توانند به کنترل وضعیت سلامت روان ما کمک کنند. برخی از این باکتری ها باعث آزاد شدن هورمون های استرس مانند نوراپی‌نفرین می شوند در حالی که برخی دیگر از آنها ترشح مواد شیمیایی آرامبخش مانند سروتونین را افزایش می‌دهند.
یکی از راه های افزایش باکتری های مفید روده مصرف پروبیوتیک ها است.
مواد غذایی حاوی پروبیوتیک هاعبارتند از: ماست، کفیر، کیمچی، میسو و کامبوچا.
8-دمنوش های گیاهی
چای بابونه از دیرباز و برای قرن هاست که به عنوان یک درمان سنتی برای ناراحتی های معده، اضطراب و بی‌خوابی مورد استفاده قرار می گرفته است. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که بابونه می‌تواند باعث کاهش اضطراب و افسردگی شود. هرچند تاثیر مثبت چای بابونه بر کاهش افسردگی نیازمند تحقیقات بیشتری است، اما به نظر می رسد به دلیل اثرات مثبت گزارش شده می توان از چای بابونه برای کاهش افسردگی استفاده کرد.
9-شکلات تلخ
مصرف شکلات معمولاً یک احساس خوشایند فوری در فرد ایجاد می کند. شکلات تلخ یک ماده آرامش بخش است. در مطالعه ای که در سال 2009 انجام گرفت محققین اعلام کردند که مصرف روزانه یک انس و نیم شکلات تلخ می‌تواند سطح استرس را پایین بیاورد.
10-زعفران
زعفران این ادویه قرمز رنگ با رشته های نخ مانند یکی از ادویه های پرمصرف در هند و مدیترانه محسوب می‌شود. در صنعت داروسازی از زعفران به عنوان ماده آرامش بخش و دارای خاصیت ضد افسردگی استفاده می شود. نتایج حاصله از برخی مطالعات نشان می دهد که می توان از زعفران به عنوان یک داروی ضد افسردگی حتی در حد فلوکستین یا پروزاک استفاده کرد.
مواد غذایی که بیماران دچار اختلال دوقطبی باید از مصرف آنها اجتناب کنند
همه مواد غذایی احساس بهتری در شما ایجاد نمی کنند هنگامی که احساس ناخوشایندی دارید و عصبی هستید برخی غذاها و نوشیدنی ها می توانند حال شما را بدتر کنند. مثلاً نوشیدنی هایی که دارای کافئین یا الکل بالا هستند. کافئین یک محرک است که می‌تواند احساس دلهره و دلشوره را در شما افزایش دهد. کافئین می تواند میزان اضطراب را افزایش داده و خوابیدن را برای شما دشوار کند. ممکن است فکر کنید که مصرف الکل می‌تواند باعث شادی و آرامش شما شود اما چنانچه کمی الکل بیشتر بنوشید این حالت برعکس می شود. همچنین الکل باعث کم آبی می‌شود که می تواند اثر منفی روی مود و احساس شما داشته باشد. علاوه بر این الکل می‌تواند با برخی داروها تداخل مصرف داشته باشد.
برخی مواد غذایی با داروهای موثر در اختلال دوقطبی تداخل دارند. در صورتی که از داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز استفاده می کنید از مصرف تیرامین اجتناب کنید. زیرا ممکن است باعث افزایش فشار خون شود. تیرامین در مواد غذایی مانند پنیر کهنه، گوشت‌های فرآوری شده، لوبیای سویا و میوه خشک یافت می شود.
علاوه بر این ها افراد دچار اختلال دوقطبی بهتر است از مصرف غذاهای حاوی قند به خصوص آنهایی که فرآوری شده‌اند خودداری کنند. زیرا علاوه بر این که این نوع غذاها به طور کلی ناسالم هستند می‌توانند باعث افزایش وزن شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که اضافه وزن و چاقی می تواند تاثیر درمان‌ها را در اختلال دوقطبی کاهش دهد. بیماران دچار اختلال دوقطبی باید قبل از مصرف گریپ فرود از پزشک خود سوال کنند. زیرا گریپ فروت و آب گریپ فروت با بسیاری از داروها تداخل مصرف دارد.